Ameryka o krok bliżej recesji

Stało się. W sierpniu przemysłowa recesja dotarła doStanów Zjednoczonych – wynika z raportu ISM. To kolejny kamyczek do formującejsię lawiny zjawisk recesyjnych, które od miesięcy staczają się ze szczytugospodarczego boomu.

Wskaźnik ISM dla przemysłu (czyli amerykański starszy bratPMI) w sierpniu obniżył się do 49,1 punktów wobec 51,2 pkt. odnotowanych wlipcu. W ten oto sposób ten bacznie śledzony na Wall Street wskaźnikkoniunktury po raz pierwszy od lutego 2016 roku stoczył się poniżej granicy 50punktów, rozdzielającej wzrost od regresu w badanym sektorze.

Mamy zatem pierwsze potwierdzenie, że trwająca od roku przemysłowarecesja z Azji i Europy dotarła także do Ameryki, przez poprzedni rokstymulowanej cięciami podatkowymi. Taki wynik zaskoczył analityków – mediana prognozzakładała spadek „przemysłowego” ISM tylko do 51,0 pkt.

Reakcja rynków finansowych na raport ISM byłaumiarkowanie negatywna. Dow Jones i Nasdaq zakończyły wtorkową sesję spadkami o 1,1%. Cena amerykańskiej ropy naftowej spadła o 1,5%, a złota wzrosła o 1%.Rentowności obligacji rządu USA zmalały o 3-4 pb., w przypadku papierów10-letnich obniżając się do zaledwie 1,47% i zbliżając się do rekordowo niskich poziomówsprzed trzech lat.

Jak groźny jest spadek poniżej 50 punktów?

Jeden negatywny odczyt ISM jeszcze o niczym nieprzesądza. Po pierwsze, ISM dla amerykańskiego przemysłu maleje już od roku,więc mamy potwierdzenie spadkowego trendu. Po drugie, samo zejście poniżej 50pkt. jeszcze nie musi oznaczać pewnej i natychmiastowej recesji. Wskaźnik tenokazjonalnie przyjmował wartości nieco niższe niż 50 pkt. w latach 2012-13 i 2015-16.W okresach tych USA przeżywały istotne spowolnienie wzrostu gospodarczego, alenie recesji.

Jednakże jest to kolejny sygnał ostrzegający przednadejściem recesji. Po inwersji krzywej terminowej, spadku wolumenu światowego handlu, mocnorecesyjnych odczytach z europejskiego przemysłu mamy kolejne potwierdzeniem, żecoś tu nie gra. I że to nie tylko wpływ niepewności politycznej i handlowej krucjaty prezydenta Trumpa (choć taostatnia z pewnością gospodarce nie pomaga).

Niepokojąca jest kompozycja sierpniowego ISM-u. Poniżej 50punktów spadły prawie wszystkie (w tym wszystkie najważniejsze) subindeksy.Menedżerowie odnotowali wyraźny spadek nowych zamówień, ograniczenie produkcjii zatrudnienia, redukcję zapasów, przyspieszający spadek cen oraz załamanie wnapływie zleceń od zagranicznychkontrahentów.

Wśród cytowanych w raporcie wypowiedzi ankietowanychmenedżerów póki co pobrzmiewa tylko lekki niepokój, ale generalnie „biznesidzie dobrze”. Niektórzy pisali o „spowolnieniu”, inni o „niepewności”, ajeszcze inni o „lekko wolniejszym napływie zamówień”. Tylko przedstawicielbranży metalowej wprost napisał o „oznakach szerokiego spowolnienia”.

Niektórzy ekonomiści mają tendencję do bagatelizowaniadanych z przemysłu (bo przecież to „tylko” 12% amerykańskiego PKB), albo dopodważania wiarygodności badań ankietowych prowadzonych przez prywatne firmy(równocześnie ślepo wierząc „twardym” danym z państwowych urzędówstatystycznych). Dla mnie spadek „przemysłowego” ISM poniżej 50 punktów jestpoważnym ostrzeżeniem, że już nawet z gospodarką USA dzieje się coś niedobrego.

Równocześnie nie jest jeszcze przesądzone, że nowa globalnarecesja czeka tuż za rogiem. W gospodarkach rozwiniętych (ale też np. w Polsce)bardzo dobrze trzyma się sektor usług (tam wskazania ISM i PMI wciąż są powyżej 50 pkt.) bazującyna wciąż niezłej kondycji rynku pracy i rosnących wydatkach konsumentów.

Jednakże na dłuższą metę to przemysł (choć wartościowoznacznie mniejszy niż sektor usług) wciąż wyznacza rytm cyklu koniunkturalnego.Gdy pracownicy fabryk, kopalń czy magazynów zaczną masowo tracić zatrudnienie,to i popyt konsumpcyjny czekają gorsze czasy. A raz nakręconej spirali recesyjnej zwykle nie da się już zatrzymać.

Recesja też jest potrzebna

Tym bardziej, że Stany Zjednoczone i generalnie cały Zachódzbyt długo odwlekał nadejście dekoniunktury, przez dekadę sztucznie zaniżającstopy procentowe sprowadzone przez banki centralne do absurdalnie niskichpoziomów. Polityka monetarna (a wcześniej także fiskalna) zablokowała mechanizmnaturalnej selekcji nierentownych przedsiębiorstw, który z pełną mocą objawiasię właśnie w fazie recesji. Recesja jest cyklicznym zjawiskiem potrzebnym wkażdej zdrowej gospodarce. Próby jej uniknięcia prowadzą do pogłębieniasię problemu nietrafionych inwestycji i strukturalnienierentownych biznesów pasożytujących na gospodarce.

Recesji nie da się jednak odwlekać w nieskończoność. A gdyjuż nadejdzie, będzie tym silniejsza, im większa była skala poprzedzających ją ekscesówkredytowych. A tych w ostatniej dekadzie nie zabrakło: zarówno w sektorze przedsiębiorstw,wśród gospodarstw domowych jak i w finansach publicznych.

Krzysztof Kolany

Source link